Μετόχια

Μετόχια

Μετόχιον Αγίας Κυριακής

Το κυριότερο μετόχι της Μονής είναι η Αγία Κυριακή στην Χώρα της Νάξου, στις παρυφές της παλαιάς πόλεως, κάτω ακριβώς από το ανατολικό μέρος του «φράγκικου» κάστρου, που ήταν για αιώνες το κέντρο του Βενετσιάνικου Δουκάτου του Αιγαίου. Δίπλα στο μετόχι ο οικοπεδικός χώρος της Μονής παραχωρήθηκε και μετετράπη σε δημοτικό πολιτιστικό χώρο.

Από το διαλάμψαν στο παρελθόν μετόχι σώζονται σήμερα, σε ευρύχωρο ορθογώνιο περίβολο, το Καθολικό, το παρεκκλήσιο της Κοιμήσεως, και δύο τοίχοι μεγάλης αίθουσας διδασκαλίας. Είναι τα ερείπια του αλληλοδιδακτικού σχολείου που ιδρύθηκε το 1826 από τον επιφανή ηγούμενο της Φανερωμένης Δωρόθεο Τζώτη. Στη ΝΑ γωνία του περιβόλου εσώζετο μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ένα αξιόλογο διώροφο κτίσμα με τοξωτή στοά.

Ο τρούλλος του Καθολικού της Αγίας Κυριακής είναι οκτάπλευρος. Στους τέσσερις βασικούς άξονες ανοίγονται μονόλοβα παράθυρα, ενώ στις διαγώνιες πλευρές του σχηματίζονται κόγχες, στοιχείο προερχόμενο από την αρχιτεκτονική παράδοση της ΚωνΠόλεως. Τα εσωτερικά τόξα του ναού είναι ελαφρώς οξυκόρυφα, στοιχείο που οφείλεται μάλλον σε λατινική επίδραση. Ο τοίχος της εξέχουσας ημικυκλικής αψίδας του Ιερού διαμορφώνεται εξωτερικά με διαβάθμιση δύο ανισόπαχων ζωνών, στοιχείο αξιοπρόσεκτο, συναντώμενο σε πολύ παλιά μνημεία. Με τα υπάρχοντα δεδομένα ο ναός θα μπορούσε να τοποθετηθεί στον 15ο αιώνα. Μερικές όμως λεπτομέρειες μοιάζουν να αποτελούν υπολείμματα μιας προγενέστερης φάσης, αναγόμενης ίσως στους μέσους βυζαντινούς χρόνους.

Σταθμό θα αποτελέσει η εκτεταμένη επέμβαση στο μνημείο, που έγινε ως φαίνεται στις αρχές της Β’ δεκαετίας του 17ου αιώνα, Θα διπλασιασθεί σχεδόν κατά μήκος το μέγεθος του ναού φθάνοντας περίπου στα 22 μέτρα (εσωτερικό). Στο υπέρθυρο υπάρχει αχρονολόγητη (σήμερα) εγχάρακτη επιγραφή, από την οποία συνάγεται ότι ο ναός πυρπολήθηκε κατά τη διάρκεια κάποιας πειρατικής επιδρομής.

Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο. Αξιόλογες είναι οι μεγάλες Δεσποτικές εικόνες που ανήκουν στον 17ο αιώνα, και η εικόνα της Αγίας Κυριακής, στην οποία σώζονται ένδεκα εξαιρετικής ποιότητας μικρογραφικές σκηνές του βίου και του μαρτυρίου της. Μπροστά από το τέμπλο έχουν τοποθετηθεί δύο εντυπωσιακά ορειχάλκινα μανουάλια, έργα του 17ου αιώνα, στα οποία δεσπόζουν λέοντες και δράκοντες.

Στή νότια εξωτερική πλευρά του ναού, πάνω από την κεντρική είσοδο, υψώνεται τρίλοβο «νησιώτικο» κωδονοστάσιο με χαρακτηριστική αμφίπλευρη κλιμάκωση, το οποίο φέρει στο άνω μέρος λιθανάγλυφες διακοσμήσεις.